خمره گندمی |1404

خمره گندمی

خمره گندمی یک نوع ظرف حصیری سنتی است که از حصیر درخت خرما یا برگ نخل ایرانی (داز) ساخته می‌شود و در استان‌های جنوبی ایران مانند خوزستان، دزفول و هرمزگان رایج است. این خمره‌ها معمولاً در ابعاد و ظرفیت‌های مختلف مانند 5 و 10 کیلوگرمی تولید می‌شوند و برای نگهداری مواد غذایی خشک مانند برنج، حبوبات، آرد و خشکبار کاربرد دارند.

ویژگی‌های خمره گندمی:

• دارای بافت حصیری عریان است که به هوا اجازه جریان می‌دهد و مانع خراب شدن و آفت زدگی مواد داخل می‌شود.
• ساختار حصیری باعث می‌شود هوا به آرامی درون ظرف جریان داشته باشد که این امر به ماندگاری بیشتر محتویات کمک می‌کند.

• ظرفیت‌های مختلف شامل 5 و 10 کیلوگرمی مناسب برای استفاده خانوارهای متوسط و بزرگ است.
• علاوه بر کاربرد مصرفی برای نگهداری مواد غذایی، جنبه دکوری و سنتی نیز دارد و می‌تواند به عنوان اثری از صنایع دستی و فرهنگ بومی در دکور منزل استفاده شود.
• با مقاومت بالا و سازگاری با محیط زیست نسبت به ظروف پلاستیکی یا فلزی دوام بیشتری دارد.

استفاده‌های رایج خمره گندمی:

• نگهداری برنج و حبوبات بدون نگرانی از آفت و خراب شدن.
• جای آرد یا وسایل کوچک در آشپزخانه.
• حس سنتی و روح اصالت را به دکور خانه اضافه می‌کند.

این خمره‌ها در قالب صنایع دستی عرضه می‌شوند و ترکیب زیبایی، سادگی و کارایی را دارند و یکی از آیتم‌های محبوب برای علاقه‌مندان به سبک زندگی طبیعی و سنتی هستند.

مراحل تولید خمره گندمی

خمره گندمی سنتی در جنوب ایران به روش حصیربافی با الیاف گیاهی محلی تولید می‌شود. فرآیند تولید به شرح زیر است:

• مواد اولیه: در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان، هرمزگان و بوشهر، از برگ درخت خرما، نی‌های باتلاقی مثل «کرتک» و ساقه‌های گندم یا برنج برای بافت استفاده می‌شود. این گیاهان انعطاف‌پذیر و مقاوم هستند که مناسب بافت حصیر می‌باشند.
• آماده‌سازی: برگ‌های خرما و نی‌های جمع‌آوری شده ابتدا برش داده و پرزهای اضافی آنها جدا می‌شود. گاهی برگ‌ها در آب خیسانده یا جوشانده می‌شوند تا نرم شوند و رنگ آنها به زردی مایل شود.
• بافت: با استفاده از ابزار ساده مانند قیچی، چاقو، درفش و سوزن، الیاف گیاهی به نوارهای باریک تبدیل می‌شوند. سپس بافندگان به دو روش مشبک یا پیچشی حصیر می‌بافند. روش مشبک با عبور دادن نوارها به شکل منظم و هندسی به هم انجام می‌شود و روش پیچشی با پیچیدن نوارها به شکل طناب و مارپیچ محصول نهایی شکل می‌گیرد.
• محصول نهایی: خمره حصیری یا خمره گندمی همچنین بافته می‌شود و برای نگهداری مواد غذایی به کار می‌رود. این هنر در استان‌های جنوبی ایران سابقه دیرینه دارد و علاوه بر کاربردی بودن، محصولاتی زیبا و دارای ارزش هنری عرضه می‌کند.

این مراحل نشان‌دهنده سنتی بودن و هنر دستی تولید خمره گندمی و حصیر در جنوب ایران است که علاوه بر کاربرد، نمادی از فرهنگ بومی این مناطق نیز محسوب می‌شود.

تفاوت خمره گندمی با خمره‌های ساده در موارد زیر است:

• نوع بافت: خمره گندمی بافت خاصی به شکل الگوهای گندمی دارد که از الیاف گیاهی مانند برگ خرما یا نی‌های محلی ساخته می‌شود و ظاهری طبیعی و هنری دارد. خمره‌های ساده معمولاً بافت‌های ساده‌تر و بدون الگوهای خاص دارند.
• تهویه و محافظت: خمره گندمی به دلیل بافت حصیری متراکم‌تر و منسجم‌تر، تهویه بهتری دارد که باعث می‌شود رطوبت کمتر مانده و از ورود حشرات و شته به داخل خمره جلوگیری کند. خمره‌های ساده ممکن است چنین حفاظتی نداشته باشند و رطوبت بیشتری جذب کنند.
• دوام و استحکام: خمره‌های گندمی معمولاً از مواد با کیفیت‌تر و با بافت محکم‌تر ساخته می‌شوند که طول عمر بالاتری دارند. خمره‌های ساده ممکن است کمتر مقاوم باشند.
• ظاهر و کاربرد: خمره گندمی علاوه بر کاربرد نگهداری برنج و حبوبات، به عنوان یک عنصر دکوراسیون سنتی و شیک نیز شناخته شده‌اند. خمره‌های ساده بیشتر برای کاربردهای روزمره و بدون جنبه تزئینی هستند.
• ویژگی‌های ویژه: خمره گندمی معمولاً خاصیت دفع حشرات دارد چون از الیاف گیاهی طبیعی با خاصیت ضدحشره ساخته شده است. این ویژگی در خمره‌های ساده کمتر دیده می‌شود.

تفاوت مواد اولیه و نوع حصیر در دو مدل خمره

تفاوت مواد اولیه و نوع حصیر در دو مدل خمره (خمره گندمی و خمره ساده) وابسته به نوع گیاهان و الیاف طبیعی به‌کار رفته در بافت حصیر است:

• مواد اولیه خمره گندمی: عمدتاً از ساقه‌های گندم، برنج و نی مخصوص مناطق جنوبی ایران ساخته می‌شود که انعطاف‌پذیر، مقاوم و با خاصیت ضدحشره هستند. برگ درخت خرما (نخل) نیز در ترکیب با این الیاف کاربرد دارد و باعث می‌شود حصیر ظاهری طبیعی، بادوام و با تهویه مطلوب داشته باشد.
• مواد اولیه خمره ساده: معمولاً از الیاف‌های گیاهی نسبتاً ساده‌تر مانند نی‌های معمولی، ساقه‌های بامبو یا نخل با بافت کمتر منسجم تولید می‌شود. این مواد ممکن است از نظر دوام و ظرافت کمتر باشند و تهویه کمتر بهینه باشد.
• نوع حصیر در خمره گندمی: بافتی منظم و الگو دار دارد که با روش‌های مشبک و پیچشی انجام می‌شود. این نوع حصیر باعث ایجاد شبکه‌های منظم و متراکم می‌شود که علاوه بر زیبایی، مقاومت و تهویه مناسبی فراهم می‌کند.
• نوع حصیر در خمره ساده: به طور معمول بافتی ساده‌تر و کمتر منسجم دارد و ممکن است روزنه‌های بزرگ‌تر یا کمتر منظم داشته باشد که موجب تهویه کمتر و دوام پایین‌تر می‌شود.

این تفاوت‌ها باعث می‌شود خمره گندمی از نظر کیفیت، ماندگاری و زیبایی نسبت به خمره ساده برتری داشته باشد و کاربردهای متنوع‌تری در نگهداری مواد غذایی و دکوراسیون سنتی داشته باشد.

روشهای نگهداری خمره گندمی

روش‌های نگهداری خمره گندمی به نحوی است که طول عمر و کیفیت این ظرف حصیری سنتی حفظ شود. نکات مهم نگهداری خمره گندمی عبارتند از:

• نگهداری دور از رطوبت و محیط‌های مرطوب: رطوبت باعث آسیب به بافت حصیری و پوسیدگی آن می‌شود، بنابراین خمره باید در جای خشک نگهداری شود.
• دور از نور مستقیم خورشید: نور خورشید باعث خشک شدن بیش از حد و شکنندگی حصیر می‌شود، پس بهتر است خمره در مکانی با نور ملایم یا سایه قرار گیرد.
• تمیز کردن با دستمال مرطوب نرم: برای پاک کردن گرد و غبار و آلودگی‌ها از روی خمره از دستمال مرطوب استفاده شود و از شوینده‌های قوی خودداری گردد.
• قرار دادن در محیطی با تهویه مناسب: از آنجا که خمره حصیری دارای منافذی است که امکان عبور هوا را فراهم می‌کند، بهتر است در محیطی قرار گیرد که هوا جریان داشته باشد تا از بوی بد و آفت‌زدگی جلوگیری شود.
• جلوگیری از قرارگیری در نزدیکی منابع حرارتی مانند بخاری یا شوفاژ، چون گرمای زیاد می‌تواند حصیر را خشک و شکننده کند.

رعایت این نکات موجب می‌شود که خمره گندمی طول عمری بیش از 30 سال داشته باشد و همچنان کاربردی و زیبا باقی بماند. این روش‌ها همچنین کمک می‌کنند تا مواد غذایی داخل خمره مانند برنج و حبوبات بهتر نگهداری شوند و از فساد آنها جلوگیری گردد.

بهترین شرایط دما و رطوبت برای نگهداری برنج در خمره

بهترین شرایط دما و رطوبت برای نگهداری برنج در خمره عبارت است از:

• دما: محدوده دمایی بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد بهترین شرایط برای نگهداری برنج است. دماهای بالاتر باعث فساد، تولید روغن، تغییر طعم و عطر و افزایش احتمال رشد قارچ و حشرات می‌شود. در دماهای پایین‌تر از این محدوده نیز نگهداری بهتر انجام می‌شود ولی معمولاً دمای اتاق خنک کافی است.
• رطوبت: برنج باید در محیطی خشک نگهداری شود. رطوبت بالا باعث جذب آب توسط برنج و رشد قارچ، کپک و ایجاد بوی نامطبوع می‌شود. بهترین نگهداری زمانی است که رطوبت محیط کم باشد و هوای داخل خمره نیز تهویه مناسبی داشته باشد.
• نور: خمره باید در مکانی دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد تا برنج دچار اکسیداسیون و تغییر کیفیت نشود.
• تهویه: بافت حصیری خمره اجازه عبور هوا را می‌دهد که کمک می‌کند رطوبت تجمع پیدا نکند و از فساد جلوگیری شود.

با رعایت این شرایط می‌توان برنج را مدت طولانی سالم و خوش‌طعم در خمره گندمی نگهداری کرد.

آیا خمره‌های حصیری را باید داخل انبار یا فضای باز قرار داد

خمره‌های حصیری بهتر است در محیط‌های خشک، دارای تهویه مناسب و دور از رطوبت نگهداری شوند. قرار دادن خمره در انبار خشک که از رطوبت و باران محافظت شده و دارای گردش هوای مناسب است، ایده‌آل‌تر است. نگهداری آن‌ها در فضای باز به ویژه اگر در معرض باران، رطوبت و نور مستقیم خورشید باشند می‌تواند باعث پوسیدگی، کپک زدن و خشک شدن و شکننده شدن حصیر شود.

بنابراین:

• خمره‌های حصیری را نباید در فضای باز و معرض عوامل جوی مانند رطوبت و تابش مستقیم نور خورشید قرار داد.
• بهترین مکان برای نگهداری آن‌ها انبار یا فضای سرپوشیده با تهویه مناسب و دور از نور مستقیم خورشید است.
• همچنین بهتر است خمره از منابع حرارتی مانند بخاری، شومینه یا رادیاتور دور نگه داشته شود تا حصیر خشک و شکننده نشود.

این روش‌ها باعث حفظ کیفیت و دوام خمره حصیری و نگهداری بهتر مواد داخل آن مانند برنج می‌شوند.

روش‌های طبیعی و امن برای دور نگه‌داشتن حشرات از خمره

روش‌های طبیعی و امن برای دور نگه‌داشتن حشرات از خمره حصیری عبارتند از:

• استفاده از روغن‌های گیاهی معطر مانند روغن نعناع، روغن اسطوخودوس و روغن درخت چای که بوی قوی و ناخوشایندی برای حشرات دارند. کافی است چند قطره از این روغن‌ها را با آب مخلوط کرده و در اطراف خمره اسپری کنید.
• گذاشتن گیاهان طبیعی مانند ریحان، پونه، و اکالیپتوس در نزدیکی محل نگهداری خمره باعث دور کردن حشرات می‌شود.
• استفاده از پوست مرکبات مثل پرتقال یا لیموترش که رایحه آن‌ها برای حشرات آزاردهنده است. می‌توان پوست تازه یا خشک شده را در کنار خمره قرار داد.
• تمیز نگه‌داشتن محل و جلوگیری از ایجاد رطوبت و جمع شدن آب که محیط جذب حشرات می‌شود.
• همچنین استفاده از موادی مانند سرکه سفید که حشرات بوی آن را دوست ندارند، می‌تواند به عنوان اسپری طبیعی برای جلوگیری از ورود حشرات به اطراف خمره به کار رود.

این روش‌ها ایمن، بدون مواد شیمیایی مضر و مناسب برای نگهداری مواد غذایی در خمره‌های حصیری هستند و به حفظ کیفیت خمره و محتویات آن کمک می‌کنند.

نتیجه گیری

خمره گندمی یک ظرف حصیری سنتی است که عمدتاً برای نگهداری برنج و حبوبات به کار می‌رود. این خمره‌ها از جنس حصیر ساخته شده‌اند که به دلیل نوع بافت خاص و درزهای موجود بین حصیرها، هوا به راحتی درون آن‌ها جریان دارد و باعث می‌شود مواد داخل خمره خرابی یا حشره نزند.

سایزهای متنوعی برای این خمره‌ها وجود دارد و معمولاً از برگ نخل ایرانی یا داز ساخته می‌شوند. در فروشگاه دیارمو هر سایزی از خمره گندمی که بخواهید موجود و قابل سفارش است.

علاوه بر کاربرد نگهداری مواد غذایی، این خمره‌ها به عنوان یک کالای دکوری با طراحی سنتی و شیک نیز شناخته شده‌اند که حس گرمی و اصالت به فضای آشپزخانه یا منزل می‌بخشند. ظرفیت این خمره‌ها از چند کیلو تا حدود ۱۵ کیلو برنج متغیر است و به دلیل ساخته شدن از مواد طبیعی، گزینه‌ای دوستدار محیط زیست به حساب می‌آید.

علاوه بر خمره های گندمی مشتریان محترم می توانند سینی های گندمی موجود در فروشگاه دیارمو را همراه با خمره گندمی ثبت سفارش کنند و این ست زیبا را در دکوراسیون خانه خود جای دهند.

فروشگاه دیارمو در باسلام نیز غرفه داردو تمامی محصولات نیز در باسلام قابل سفارش هستند.

فروشگاه دیارمو به صورت تک و عمده محصولات خود را به مشتریان عزیز عرضه میدارد.

برای سفارش عمده با شماره زیر تماس بگیرید:

۰۹۳۳۸۲۷۳۸۷۲