هنر- صنعت دیرینه ایرانی
گلیم، زیراندازی پشمی و بدون پرز است که با تار و پود پشم طبیعی بافته می‌شود. این هنر-صنعت که قدمتی چند هزار ساله دارد، از جمله هنرهای اصیل و بومی ایران به شمار می‌رود و در مناطق مختلف کشور با تنوع طرح و رنگ بی‌نظیری رواج دارد.
تاریخچه گلیم‌بافی
قدمت دقیق گلیم‌بافی به طور مشخص مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهد که این هنر از دوران باستان در ایران رواج داشته است. قدیمی‌ترین گلیم کشف شده در ایران، متعلق به دوره پازیرک و حدود 2500 سال قدمت دارد. در طول تاریخ، گلیم در میان عشایر و روستاییان به عنوان زیرانداز، روکش دیوار، کیف و سایر اقلام کاربردی استفاده می‌شده است.
انواع گلیم
گلیم‌ها را می‌توان بر اساس نوع بافت، طرح و کاربرد به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد.
- از نظر نوع بافت: گلیم ساده، گلیم دو رو (سوماک)، گلیم پیچ، گلیم شیرکی پیچ، گلیم جاجیم، گلیم ورنی و …
- از نظر طرح: گلیم‌های هندسی، گلیم‌های نقشه‌دار، گلیم‌های ذهنی و …
- از نظر کاربرد: گلیم زیرانداز، گلیم رختخواب، گلیم پشتی، گلیم خورجین، گلیم سجاده و …
روش بافت گلیم
بافت گلیم با استفاده از دار گلیم‌بافی انجام می‌شود. تارها به صورت عمودی به دار کشیده می‌شوند و پودها به صورت افقی بین تارها عبور داده می‌شوند و با ضربه زدن به آنها، گلیم فشرده می‌شود.
نقوش گلیم معمولاً ذهنی و بدون نقشه هستند و بافنده بر اساس ذوق و خلاقیت خود آنها را خلق می‌کند. البته در برخی موارد، از نقشه‌های ساده نیز استفاده می‌شود.
مواد اولیه گلیم‌بافی
- تار و پود: معمولاً از پشم گوسفند یا بز برای تار و پود گلیم استفاده می‌شود. در برخی موارد از نخ پنبه یا ابریشم نیز استفاده می‌شود.
- رنگ: رنگ‌های گلیم از الیاف طبیعی، گیاهان و مواد معدنی به دست می‌آیند.
گلیم‌بافی، هنری زنده و پویا
گلیم‌بافی در ایران هنوز به عنوان یک هنر-صنعت زنده و پویا رواج دارد. این هنر نه تنها در میان عشایر و روستاییان، بلکه در میان هنرمندان و مردم شهرنشین نیز محبوب است. گلیم‌های ایرانی به دلیل زیبایی، ظرافت و کیفیت بالا، در بازارهای جهانی نیز از ارزش بالایی برخوردار هستند.
آموزش گلیم‌بافی
گلیم‌بافی، هنری اصیل و ایرانی است که با استفاده از تار و پود پشم طبیعی، زیراندازهایی زیبا و کاربردی خلق می‌کند. اگر به یادگیری این هنر-صنعت دیرینه علاقه‌مند هستید، میتوانید با دنبال کردن مراحل زیر، گلیم‌بافی را به صورت مقدماتی فرا بگیرید.
مقدمات کار:
تهیه مواد و لوازم:
- دار گلیم‌بافی: در اندازه‌های مختلف موجود است و میتوانید با توجه به نیاز خود، دار مناسب را تهیه کنید.
- تار و پود: معمولاً از پشم گوسفند یا بز استفاده می‌شود. در رنگ‌های مختلف نیز موجود است.
- قیچی
- سوزن
- شانه
چله‌کشی
تارها را به صورت عمودی به دار کشیده و محکم کنید. تعداد تارها به ضخامت گلیم و طرح مورد نظر شما بستگی دارد. برای چله‌کشی میتوانید از روش‌های مختلفی مانند چله‌کشی اریب، چله‌کشی کجو و … استفاده کنید.
بافت گلیم
- از یک پود به عنوان گره استفاده کنید و آن را بین تارها عبور دهید.
- پود را به صورت افقی بین تارها ببافید و با ضربه زدن به آن، گلیم را فشرده کنید.
- برای ایجاد طرح و نقش، از پودهای رنگی مختلف استفاده کنید.
- در هنگام بافت، دقت کنید که تارها شل یا سفت نشوند و ضخامت گلیم در همه قسمت‌ها یکسان باشد.
نکات مهم:
- برای شروع، میتوانید از طرح‌های ساده هندسی مانند خطوط صاف و مورب استفاده کنید.
- بعد از اتمام بافت، گلیم را از دار جدا کنید و لبه‌های آن را با قیچی صاف کنید.
- میتوانید برای زیبایی بیشتر، از ریشه‌های بلند در لبه‌های گلیم استفاده کنید.
منابع آموزشی:
- کتاب‌ها و مقالات آموزشی متعددی در زمینه گلیم‌بافی وجود دارد که میتوانید از آنها استفاده کنید.
- همچنین میتوانید با جستجو در اینترنت، به فیلم‌های آموزشی و مقالات آنلاین دسترسی پیدا کنید.
- در ایران، مراکز آموزشی مختلفی در زمینه گلیم‌بافی فعالیت می‌کنند که میتوانید در آنها شرکت کنید.
با کمی تمرین و صبر، میتوانید گلیم‌های زیبا و منحصر به فرد خود را ببافید و از این هنر-صنعت اصیل ایرانی لذت ببرید.
خلاقیت خود را به کار بگیرید و از بافتن گلیم لذت ببرید!
اگر علاقه مند به آموزش های هنری دیگر هستید از طریق لینک های زیر میتوانید آموزش های دیگر ما را دنبال کنید:
- آموزش کپو بافی
- آموزش نقاشی
- اموزش خیاطی
- آموزش کلوچه دزفول
- پشتیبان 3
- خرداد 26, 1403
- 67 بازدید
