گلیم بافی یک هنر زیبا و کاربردی است که قدمت آن به هزاران سال می رسد. گلیم ها را می توان در بسیاری از نقاط جهان یافت و هر منطقه دارای سبک و طرح های متمایز خود است. گلیم های اولیه از الیاف طبیعی مانند پشم و موی بز ساخته می شدند.
بافت گلیم
گلیم‌بافی نوعی قالی‌بافی است که در آن از پود برای ایجاد طرح استفاده نمی‌شود. در عوض، طرح با عبور دادن تارها از بین پودهای مجاور ایجاد می شود. گلیم ها را می توان با دست یا با دستگاه بافندگی بافندگی کرد.
شاید بتوان گفت در آسیای مرکزی، شرق اروپا و شمال آفریقا هر جا که پرورش بز و گوسفند و شتر رواج داشته و مردمانش در بافت فرش تخصص داشته‌اند گلیم هم بافته‌اند. مردمان ترکمن، قفقاز، ترک، عرب و… دستبافته گلیم را تولید و بکار برده‌اند.
در ادبیات فارسی عموماً گلیم با زیلو یا جاجیم و… به یک معنی بکار رفته‌است، ولی به‌طور مشخص گلیم فرشی است که از بافتن پود بر تارهایی که بر دار افراشته تنیده شده‌است بافته می‌شود و از دستگاه کمکی نظیر ماسوره و… استفاده نمی‌شود که این مورد تفاوت گلیم با زیلو است. یا جاجیم و انواع دیگر ذکر شده است.
گلیم بافی در سراسر جهان
گلیم بافی در بسیاری از نقاط جهان از جمله خاورمیانه، آفریقا و آسیا رواج دارد. هر منطقه دارای سبک و طرح های متمایز خود است. به عنوان مثال، گلیم های ایرانی اغلب دارای طرح های هندسی هستند، در حالی که گلیم های مراکشی اغلب دارای طرح های پر جنب و جوش و رنگی هستند.
گلیم بافی در ایران
گلیم بافی یکی از هنرهای سنتی و اصیل ایران است،این هنر در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد. دستگاه های متفاوتی نیز برای گلیم بافی موجود است.
تاریخچه گلیم بافی در ایران
گلیم بافی در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد، اما برخی از مناطق به دلیل کیفیت و زیبایی گلیم هایشان مشهورتر هستند. از جمله این مناطق می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دزفول: دزفول یکی از مراکز گلیم بافی باقدمت و اصیل در ایران است. شما اگر به این شهر سفر کنید و در بازار قدیم قدم بزنید خودتان متوجه این هنر ارزنده می شوید.
فارس: فارس یکی از مهمترین مراکز گلیم بافی در ایران است. گلیم های فارس به دلیل طرح های هندسی و رنگ های زنده شان مشهور هستند.
کردستان: کردستان یکی دیگر از مراکز مهم گلیم بافی در ایران است. گلیم های کردستان به دلیل طرح های پیچیده و رنگ های تیره شان معروف است.
سیستان و بلوچستان: سیستان و بلوچستان به دلیل گلیم های بلوچی اش مشهور است. گلیم های بلوچی دارای طرح های هندسی و رنگ های شاد هستند.
لرستان: لرستان به دلیل گلیم های لری اش مشهور است. البته لرستان به گلونی نیز شناخته شده است.
طرح ها و رنگ های گلیم های ایرانی
طرح های گلیم های ایرانی بسیار متنوع هستند. برخی از طرح های رایج عبارتند از:
طرح های هندسسی: این طرح ها از خطوط و اشکال هندسی تشکیل شده اند.
طرح های حیوانی: این طرح ها شامل تصاویر حیواناتی مانند بز، گوسفند و شتر هستند.
طرح های گیاهی: این طرح ها شامل تصاویر گل ها، درختان و گیاهان هستند.
طرح های اسلیمی: این طرح ها از خطوط منحنی و پیچیده تشکیل شده اند.
رنگ های گلیم های ایرانی نیز بسیار متنوع هستند. از جمله رنگ های رایج می توان به قرمز، آبی، سبز، زرد و قهوه ای اشاره کرد.
کاربردهای گلیم های ایرانی
گلیم های ایرانی کاربردهای مختلفی دارند. از جمله این کاربردها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
زیرانداز: گلیم ها از دیرباز به عنوان زیرانداز استفاده می شده اند. آنها بادوام و راحت هستند و می توانند برای گرم نگه داشتن افراد در زمستان استفاده شوند.
روکش: گلیم ها را می توان به عنوان روکش مبلمان، تخت و دیوار استفاده کرد. آنها می توانند برای افزودن رنگ و علاقه به یک اتاق استفاده شوند.
کیسه: گلیم ها را می توان برای ساخت انواع کیسه از جمله کیسه های خرید، کیسه های دوشی و کیسه های لوازم آرایشی استفاده کرد. آنها بادوام و شیک هستند و می توانند برای حمل وسایل شما استفاده شوند.
زاویه اقتصادی گلیم بافی:
گلیم های ایرانی به دلیل کیفیت، زیبایی و تنوع طرح و رنگ شان در سراسر جهان مشهور هستند.
علاوه بر موارد ذکر شده، گلیم بافی در ایران فواید دیگری نیز دارد:
ایجاد اشتغال: گلیم بافی برای بسیاری از افراد در ایران شغل ایجاد می کند.
حفظ فرهنگ و سنت: گلیم بافی یکی از عناصر مهم فرهنگ و سنت ایرانی است.
توسعه گردشگری: گلیم های ایرانی یکی از جاذبه های گردشگری این مرز و بوم هستند.
گلیم و فرش هر دو نوع زیرانداز هستند که در ایران بافته می شوند با این حال، تفاوت های کلیدی بین این دو نوع دستبافت وجود دارد. گلیم ها معمولاً از پشم یا موی بز بافته می شوند در حالی که فرش ها از پشم، ابریشم، پنبه یا الیاف مصنوعی بافت می شوند.
گلیم ها معمولاً به عنوان زیرانداز، روکش و کیسه استفاده می شوند در حالی که فرش ها بیشتر به عنوان زیرانداز و تزیینات دیواری استفاده می شوند.
گلیم ها به طور کلی ارزان تر از فرش ها هستند.
علاوه بر موارد ذکر شده، تفاوت های دیگری نیز بین گلیم و فرش وجود دارد:
ضخامت: گلیم ها معمولاً نازک تر از فرش ها هستند
عمر:گلیم ها به طور کلی عمر طولانی تری نسبت به فرش ها دارند
قابلیت شستشو: گلیم ها را می توان به راحتی شست، در حالی که شستشوی فرش ها دشوارتر است
انتخاب بین گلیم و فرش به نیازها و سلیقه شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک زیرانداز بادوام، مقرون به صرفه و با طرح های ساده هستید، گلیم گزینه مناسبی برای شما است. اگر به دنبال یک زیرانداز زیبا، با طرح های متنوع و بافتی نرم هستید، فرش گزینه مناسبی برای شما است.
گلیم دزفول:
گلیم دزفول نوعی گلیم است که در شهر دزفول ایران بافته می شود و به دلیل کیفیت بالا و طرح های زیبا مشهور هستند
آنها معمولاً از پشم بافته می شوند و دارای رنگ های زنده هستند از جمله قرمز، قهوه ای تیره و روشن، نارنجی و…. طرح های گلیم دزفول اغلب هندسی هستند. اما آنها همچنین می توانند شامل تصاویر گل ها و حیوانات باشند
گلیم دزفول سابقه طولانی دارد و قرن هاست که در این منطقه بافته می شود.گلیم ها در ابتدا توسط عشایر بافته میشد
گلیم قبلا بیشتر در عشایر بافت می شد، اما بعداً محبوبیت بیشتری پیدا کرد و شروع به تولید برای بازار کردند
بافندگی گلیم دزفول فرآیندی پیچیده است. این کار با رنگرزی پشم آغاز می شود و سپس پشم به نخ تبدیل می شود،
نخ سپس روی دار قالی بافته می شود و طرح با دقت گره می خورد
بافت یک گلیم دزفول می تواند ماه ها طول بکشد. هر گلیم یک اثر هنری منحصر به فرد است.
ضخامت: گلیم ها معمولاً نازک تر از فرش ها هستند
عمر:گلیم ها به طور کلی عمر طولانی تری نسبت به فرش ها دارند
قابلیت شستشو: گلیم ها را می توان به راحتی شست، در حالی که شستشوی فرش ها دشوارتر است
انتخاب بین گلیم و فرش به نیازها و سلیقه شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک زیرانداز بادوام، مقرون به صرفه و با طرح های ساده هستید، گلیم گزینه مناسبی برای شما است. اگر به دنبال یک زیرانداز زیبا، با طرح های متنوع و بافتی نرم هستید، فرش گزینه مناسبی برای شما است
شستشو و نظافت گلیم با دست:
- گلیم را در یک مکان صاف پهن کنید.
- با استفاده از یک جاروبرقی، گرد و غبار و خاک را از روی گلیم پاک کنید.
- یک سطل را با آب ولرم پر کنید و مقدار کمی شامپو فرش یا صابون به آن اضافه کنید.
- با استفاده از یک اسفنج یا برس نرم، محلول شوینده را روی گلیم بمالید.
- گلیم را با آب تمیز بشویید.
- گلیم را در مکانی سایه دار آویزان کنید تا خشک شود.
شستشوی گلیم با ماشین لباسشویی:
- گلیم را در یک توری لباسشویی قرار دهید.
- ماشین لباسشویی را روی برنامه ملایم تنظیم کنید.
- از شوینده ملایم استفاده کنید.
- گلیم را پس از شستشو در مکانی سایه دار آویزان کنید تا خشک شود.
نکات مهم در شستشوی گلیم:
از آب داغ برای شستشوی گلیم استفاده نکنید.
از مواد شوینده قوی برای شستشوی گلیم استفاده نکنید.
گلیم را در نور مستقیم خورشید خشک نکنید.
اگر گلیم شما لکه دار است، قبل از شستشو لکه ها را با یک شوینده لکه بر پاک کنید.
در اینجا چند روش برای تمیز کردن لکه های گلیم آورده شده است:
لکه های آب: لکه های آب را می توان با یک پارچه تمیز و مرطوب پاک کرد.
لکه های چربی: لکه های چربی را می توان با پودر بچه یا جوش شیرین پاک کرد.
لکه های جوهر: لکه های جوهر را می توان با شیر یا الکل پاک کرد.
با شستشوی صحیح، گلیم شما می تواند برای سالها زیبا و بادوام باقی بماند.
گلیم بافی یک هنر ارزشمند است که باید حفظ و ترویج شود.
برای تهیه هدیه و یا تزئینات منزل تون بهتون پیشنهاد می کنیم صنایع دستی دزفول رو انتخاب کنید. شما می تونید به دیارمو سر بزنید و خریدی متفاوت داشته باشید و عزیزان تون رو از تحفه ای جذاب خوشحال کنید.
- پشتیبان 3
- اردیبهشت 19, 1403
- 91 بازدید
