خانه تاریخی زرگر خانه ای باشکوه در قلب بافت تاریخی دزفول
معماری بی‌نظیر و ویژگی‌های خاص خانه تاریخی زرگر
یکی از با شکوه ترین خانه های تاریخی دزفول است که در محله مجدیان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اهمیت ویژه ی خانه ی زرگر به خاطر نمای بیرونی آن است که معماران خوش ذوق دزفول بزرگترین آجرکاری را در نمای ورودی آن ساخته اند.
اندازه و طرح ورودی خانه های سنتی دزفول علاوه بر نشان دادن خلاقیت سازنده ی بنا، نشان دهنده ی شخصیت صاحبان خانه ها نیز بوده است و خانه هایی که صاحبان ثروتمند تری داشته اند، ورودی با شکوه تری ساخته اند.
پس از آن وارد هشتی می شویم که کف آن با سنگ های طبیعی رودخانه ی دز به خوبی سنگ فرش شده است. بخش ورودی خانه توسط هشتی و راهروی باریکی از حیاط مرکزی آن به خوبی جدا شده و باعث ایجاد محرمیت کامل در ورودی آن شده است.
در وسط خانه، باغچه به همراه درخت نخلی قرار دارد. دور تا دور خانه به جز جبهه ی غربی آن با خوون چینی آجرکاری شده است.
خوون چینی, نوعی آجرکاری تزئینی برجسته است که با استفاده از قطعات آجر با ضخامت یکسان و اندازه های مختلف بر سطح نمای ساختمان اجرا می شود.
این نوع تزئین های آجری در معماری ابنیه تاریخی استان خوزستان و به ویژه در بافت قدیم دزفول, در سردر ورودی ها و بخش هایی از بدنه های حیاط داخلی خانه های تاریخی به کار رفته اند.
به علت اینکه همچنان ورثه ی این خانه در آن سکونت دارند در طول زمان جبهه ی غربی دچار تغییراتی شده و نوع سازه ی آن در دوره پهلوی تغییراتی به خود دیده است. این خانه به صورت حیاط مرکزی بوده و دور تا دور حیاط خانه زرگر اتاق هایی قرار دارد.
بخشی از حیاط نیز به صورت ایوان است که در ایامی که هوا دمای مناسب تری دارد قابل استفاده ی ساکنان بوده است.
قدمت بنای این خانه به دوره ی قاجاریه می رسد و وضعیت سازه ای اثر را از نظر سازه ای سالم و بیشتر آسیب های موجود به دلیل تعمیرات بنا با شیوه های نادرست مانند اندود سیمانی پای دیوارها و ایزوگام بام می باشد.
وجود شوادان در خانه های دزفول، در شرایطی که هیچ وسیله ی خنک کننده ای نبود نقش مهمی در پایداری خانه های سنتی دزفول از نظر اقلیمی ایفا می نمود و در تابستان و زمستان کاربردهای مختلفی داشت.
ورودی شوادان بنا در مرکز حیاط قرار دارد و وسعت آن تا به زیر کوچه مجاور و برخی خانه های اطراف بنا می رسد و از نظر وسعت یکی از بزرگترین شوادان های محله را داشته است.
دلیل نامگذاری بنا با عنوان خانه تاریخی زرگر:
در بخشی از خانه همچنان کارگاه طلاکاری سنتی وجود دارد که نام خانوادگی زرگر و بنا از وجود شغل زرگری گرفته شده است.
اهمیت تاریخی و فرهنگی
خانه تاریخی زرگر تنها یک بنای زیبا نیست، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ غنی شهر دزفول است. این خانه با معماری اصیل خود، به ما نشان می‌دهد که نیاکان ما با چه ذوق و سلیقه‌ای خانه‌های خود را می‌ساخته‌اند و به چه چیزهایی اهمیت می‌دادند.
تهدیدات و راهکارها
با وجود تمام ارزش‌ها و زیبایی‌هایی که این خانه دارد، متأسفانه در طول زمان به دلیل تعمیرات نادرست و استفاده از مصالح نامناسب، آسیب‌هایی به آن وارد شده است. برای حفظ و نگهداری از این اثر ارزشمند، باید اقدامات زیر صورت گیرد:
مرمت اصولی: انجام مرمت‌های اصولی و استفاده از مصالح سنتی برای ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده
توجه به بافت تاریخی: حفاظت از بافت تاریخی اطراف خانه و جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌رویه
تبدیل به موزه یا خانه فرهنگی: تبدیل خانه به موزه یا خانه فرهنگی، می‌تواند باعث افزایش آگاهی مردم نسبت به ارزش‌های معماری سنتی و جذب گردشگر شود.
در کل، خانه تاریخی زرگر یک گنجینه معماری است که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود. با شناخت بهتر این بنا و اهمیت آن، می‌توانیم برای حفاظت و معرفی آن به دیگران تلاش کنیم.
کلمات کلیدی: دیارمو، خانه تاریخی زرگر، دزفول، معماری سنتی، آجرکاری خوون چینی، شوادان، آثار ملی ایران
- پشتیبان 3
- شهریور 3, 1403
- 17 بازدید
