جانونی حصیری | 1404

جانونی حصیری

جانونی حصیری، محصولی سنتی و کاربردی است که معمولاً از برگ درخت نخل خرما بافته میشود. این هنر حصیربافی، که قدمتی بسیار طولانی دارد، به ویژه در مناطق جنوبی ایران مانند بلوچستان و جنوب کرمان و خوزستان و  همچنین برخی مناطق شمالی مانند گیلان رایج است. جانونی حصیری معمولاً برای نگهداری نان (مثل نان سنگک و بربری) و برنج استفاده میشود و به دلیل جنس طبیعی و مرغوب خود، بسیار مستحکم، سبک، قابل شستشو و با قابلیت انعطاف بالا است.

حصیربافی که شامل پیچیدن و تنیدن الیاف گیاهی مانند برگ درخت خرما است، یکی از کهن ترین صنایع دستی ایران و جهان به شمار میرود و این محصولات علاوه بر کاربردی بودن، به عنوان محصولات زیبای سنتی و سازگار با محیط زیست نیز شناخته میشوند. جانونی حصیری معمولاً به صورت سبدهای دارای درب تهیه میشود که از آنها میتوان برای نگهداری و بسته بندی مواد غذایی استفاده کرد و حتی برای هدیه دادن به صورت جعبه کادو کاربرد دارد.

ابعاد جانونی های حصیری متنوع است و معمولاً حدود ۲۰ تا ۴۵ سانتیمتر طول و عرض و ارتفاع ۷ تا ۲۰ سانتیمتر را شامل میشود. رنگ طبیعی حصیر کرم و روشن است، هر چند ممکن است بسته به منطقه بافندگی و دستساز بودن محصول، مقداری تفاوت داشته باشد.

مزایای جانونی حصیری عبارتند از:

• حفظ تازگی نان و جلوگیری از کپک زدگی در مناطق گرم و مرطوب
• سازگاری با محیط زیست به دلیل استفاده از مواد طبیعی
• استحکام بالا و قابلیت شستشو
• زیبایی و جلوه ویژه به سفره و آشپزخانه
• حمایت از صنایع دستی و هنرمندان محلی

این محصولات اغلب به صورت دست ساز توسط زنان هنرمند مناطق خوزستان  جازموریان، بلوچستان و گیلان تولید میشوند، که علاوه بر درآمدزایی، به حفظ فرهنگ و هنر حصیربافی نیز کمک میکنند.

تفاوت اصلی بین جانونی حصیری و دیگر محصولات حصیری به موارد زیر برمی گردد:

• مواد اولیه: جانونی حصیری عمدتاً از برگ درخت خرما (نخل خرما) بافته میشود که دارای استحکام بالایی است. در حالی که دیگر محصولات حصیری ممکن است از الیاف گیاهی متنوعی مانند ساقه های گندم، برنج، نی (نیشکر و خیزران)، بامبو یا چوب ساخته شوند. هرکدام از این مواد ویژگیهای خاص خود را دارند که در استحکام، انعطاف پذیری، وزن و ظاهر محصول تاثیر میگذارد.
• کاربرد: جانونی حصیری معمولاً به صورت سبدهایی برای نگهداری نان (مثل سنگک و بربری) و برخی مواد غذایی استفاده میشود و اغلب دارای درب است. سایر محصولات حصیری شامل طیف گسترده تری از کالاها مانند زیرانداز، مبلمان، میز، پرده، کلاه، زنبیل و اشیای دکوری میشوند که بسته به نوع حصیر و منطقه کاربردهای متنوعی دارند.
• ساختار بافت و طراحی: جانونی حصیری بیشتر با تکنیک های پیچشی و محکم بافته میشود تا وزن سبک و استحکام لازم برای نگهداری مواد غذایی را داشته باشد. سایر محصولات حصیری ممکن است بافت مشبک یا سبکتر داشته باشند که باعث تغییر در ظاهر و کاربرد محصول میشود.
• منطقه تولید: جانونی حصیری معمولاً در جنوب ایران و مناطقی که درختان نخل خرما فراوان است، ساخته میشود. محصولات حصیری دیگر در مناطق مختلف ایران از جمله شمال و جنوب و با استفاده از مواد بومی منطقه تولید میشوند که باعث ایجاد تفاوتهای منطقه ای و فرهنگی میشود.
• ویژگیهای خاص جانونی حصیری: این سبدها به سبب جنس طبیعی و قابلیت شستشو، سبک و در عین حال مستحکم هستند و به حفظ تازگی نان کمک میکنند و از کپک زدگی جلوگیری می نمایند. در مقابل برخی حصیرهای دیگر ممکن است کاربردهای تزئینی یا محدود به فضای داخلی یا خارجی داشته باشند.

به طور خلاصه، جانونی حصیری یک نوع خاص از محصولات حصیری است که به دلیل استفاده از برگ نخل خرما، کاربرد مشخص تری (نگهداری نان) و ویژگیهای ویژه ای در استحکام و شستشو دارد، در حالی که سایر محصولات حصیری تنوع بسیار بیشتری دارند و از مواد اولیه و بافتهای مختلف ساخته میشوند.

هنر بافت جانونی:

هنر بافت جانونی نسل به نسل عمدتاً از طریق انتقال مهارتها و دانش بافندگی به صورت سنتی و غیررسمی در خانواده ها و جوامع بومی انجام میشود. این انتقال اغلب به شکل زیر صورت میگیرد:

• آموزش مستقیم توسط بافندگان باتجربه: مادران، مادربزرگان و زنان مسن تر خانواده مهارتهای بافت جانونی را به دختران و اعضای جوانتر نسل بعدی از طریق مشاهده، تمرین عملی و آموزش شفاهی منتقل میکنند. این روش یادگیری همزمان با انجام کار و زندگی روزمره رخ میدهد و دانشهای فنی و هنری به شکل طبیعی در جریان زندگی خانوادگی حفظ میشود.
• حفظ اصالت و فرهنگ محلی: هنر بافت جانونی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و نماد هویت بومی، جایگاه ویژهای در فرهنگ مردم دارد که انگیزهای قوی برای انتقال آن به نسلهای بعدی فراهم میکند. این هنر نه تنها مهارت فنی بلکه بخشی از داستان زندگی، تاریخ و ارزشهای اجتماعی مرتبط با منطقه است که به صورت فرهنگی منتقل میشود.
• افرایش آگاهی و اهمیت هنری: بافندگان هنرمند همواره تلاش کرده اند تا این هنر را زنده نگه دارند و با کمک خلاقیت و نوآوری در طراحی و کیفیت محصول، ارزش آن را بالا ببرند تا جوانان را به ادامه این هنر ترغیب کنند.
• مراکز فرهنگی و آموزشی غیررسمی: در برخی مناطق، کارگاههای آموزشی، بازارهای محلی و جشنوارهها نیز نقش مهمی در انتقال مهارتها و معرفی این هنر به نسلهای جوانتر دارند.

به عنوان نمونه، سبد جانونی کلاسیک، که از الیاف طبیعی و با دقت بالا بافته میشود، همچنان با تکنیکهایی که از نسلهای گذشته به ارث رسیده اند ساخته میشود و بافندگان این صنف با حفظ سنتها، هنری ماندگار خلق میکنند که نسل به نسل منتقل میشود.

بنابراین، انتقال هنر بافت جانونی یک فرایند فرهنگی-اجتماعی است که در خانوادهها و جوامع محلی با آموزش عملی، حفظ ارزشها و تشویق به ادامه هنر صورت میگیرد. این روشها تضمین میکنند که این مهارت سنتی به رغم مدرن شدن زندگی، همچنان زنده بماند و به نسلهای آینده منتقل شود.

عمر طولانی جانونی حصیری:

برای داشتن عمر طولانی جانونی حصیری، باید نکات مهمی در نگهداری و مراقبت از آن رعایت شود که شامل موارد زیر است:

• دور نگه داشتن از نور مستقیم خورشید: تابش مستقیم نور خورشید باعث خشک شدن و ترک خوردن الیاف حصیر میشود، بهتر است جانونی حصیری را در مکانهای بدون نور مستقیم نگهداری کنید.
• جلوگیری از رطوبت زیاد: رطوبت بالا موجب کپک زدن و پوسیدگی حصیر میشود؛ بنابراین باید جانونی را در محیط خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری کنید تا از رشد قارچ، کپک و حشرات جلوگیری شود.
• تمیز کردن منظم: گردگیری روزانه با پارچه نرم یا برس ملایم و استفاده از جاروبرقی با سری نرم (مثلاً با پوشاندن سری جاروبرقی با پارچه نرم) به حفظ ظاهر و جلوگیری از تجمع گرد و غبار کمک میکند. برای تمیزکاری عمیق تر میتوان از محلول آب گرم و صابون ملایم استفاده کرد و با مسواک نرم لکه ها را پاک کرد. پس از شستشو، باید جانونی به خوبی خشک شود و از فرو بردن کامل در آب پرهیز شود.
• جلوگیری از تماس با چربی و روغن: این مواد باعث لک شدن و تغییر رنگ حصیر میشوند، پس بهتر است جانونی را از منابع چربی و روغن دور نگه دارید.
• استفاده از محصولات محافظ: استفاده از اسپریهای محافظ ضد آب و ضد لکه مخصوص حصیر میتواند جلوی نفوذ رطوبت و ایجاد لکه را بگیرد و دوام جانونی حصیری را افزایش دهد.
• مراقب جابجایی و حمل: هنگام جابجایی، از گرفتن جانونی از لبه های آن خودداری کنید و آن را از پایین و با دستهای تمیز و بدون کرم یا روغن بردارید تا به بافت حصیر آسیب نرسد.
• محل نگهداری مناسب: جانونی حصیری را در محیط خشک، خنک و با تهویه مناسب نگهداری کنید و از قرار دادن آن در نزدیکی گرمای مستقیم وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه خودداری کنید.
• پرهیز از شستشوی مکرر و مواد شیمیایی: شستشوی زیاد و استفاده از مواد شیمیایی قوی باعث کاهش کیفیت و رنگ حصیر میشود.

رعایت این نکات باعث حفظ زیبایی، استحکام و طول عمر جانونی حصیری خواهد شد و از پوسیدگی و آسیبهای محیطی جلوگیری میکند.

برای جلوگیری از ترک خوردن و خشک شدن جانونی حصیری، روشهای مهم و کاربردی زیر توصیه میشود:

• دوری از نور مستقیم خورشید: تابش مستقیم نور خورشید باعث خشک شدن، تغییر رنگ و ترک خوردن الیاف حصیر میشود. بهتر است جانونی حصیری را در مکانهای سایه دار و بدون نور مستقیم نگهداری کنید.
• جلوگیری از رطوبت زیاد: رطوبت بالا میتواند باعث پوسیدگی، کپک زدگی و آسیب رسیدن به حصیر شود. جانونی حصیری باید در محیط خشک و دارای تهویه مناسب قرار گیرد.
• استفاده از اسپریهای محافظ حصیر: این اسپریها باعث ایجاد لایه محافظ روی الیاف طبیعی شده و از جذب آب و خاک جلوگیری میکنند و دوام جانونی را افزایش میدهند.
• تمیزکردن منظم: گردگیری با پارچه نرم یا برس ملایم و استفاده از جاروبرقی با سری پوشیده شده از پارچه نرم به حفظ بافت و جلوگیری از خشکی کمک میکند.
• خشک کردن سریع و طبیعی پس از خیس شدن: اگر جانونی خیس شود، با پارچه خشک آب اضافه را بگیرید و سپس در محیطی با تهویه مناسب و ترجیحاً در سایه خشک کنید. از استفاده مستقیم از سشوار یا وسایل گرمایشی پرهیز شود چون آفت مواد طبیعی حصیر است.
• استفاده از روغنهای مخصوص حصیر: کاربرد روغنهای طبیعی مخصوص تقویت و نرم نگه داشتن الیاف حصیر، از خشک شدن و شکنندگی جلوگیری میکند.
• اجتناب از قرار دادن در معرض دمای بالا یا گرمای مستقیم وسایل گرمایشی: حرارت زیاد باعث خشکی و ترک خوردن جانونی حصیری میشود.
• مراقبت در جابجایی: برای جلوگیری از آسیب به بافت حصیر هنگام حمل، جانونی را از پایین و با دستان تمیز بردارید، از گرفتن آن از لبه ها خودداری کنید.

با رعایت این نکات میتوانید عمر جانونی حصیری را افزایش داده و از ترک خوردن و خشک شدن آن جلوگیری کنید.

جمع بندی:

محصولات حصیری نمادی از هنر اصیل و قدمتدار بوده و علاوه بر ایجاد کاربریهای متنوع، به دلیل زیبایی و سازگاری با محیط زیست، انتخابی ایده آل برای استفادههای روزمره و تزئینی هستند.

فروشگاه دیارمویکی از مراکز  ارايه دهنده انواع محصولات حصیری بدون واسطه و به صورت تک و عمده می باشد .

شما می توانید از طریق سایت دیارمو تمامی محصولات ما رو ببینید و در صورت تمایل سفارش خود را ثبت کنید.

همچنین فروشگاه دیارمو برای دسترسی آسانتر شما در باسلام غرفه دارد.

در صورت تمایل به خرید عمده با شماره زیر تماس بگیرید:

۰۹۳۳۸۲۷۳۸۷۲